Podstawowym składnikiem pensji jest wynagrodzenie zasadnicze. Oprócz niego pracownik może też otrzymać różnego rodzaju dodatki, np. funkcyjny czy wysługę lat. Od decyzji szefa zależy wypłata premii i nagród. Wynagrodzenie za pracę może składać się z różnych składników – stałych lub zmiennych. To, jakie składniki dany pracownik otrzymuje, wynika z rodzaju wykonywanej przez niego pracy, jej właściwości oraz warunków jej wykonywania.
Według kodeksu pracy składniki wynagrodzenia dzielą się na:
obligatoryjne (obowiązkowe) – obowiązkowe wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku,
fakultatywne (nieobowiązkowe) – dodatkowe składniki, które zostały przyznane pracownikowi na mocy obowiązujących u danego pracodawcy przepisów.
Do obowiązkowych elementów wynagrodzenia za pracę należą:
wynagrodzenie zasadnicze
wynagrodzenie za pracę w nocy
wynagrodzenie za dyżury pełnione poza normalnymi godzinami pracy
wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy,
dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych oraz w niedziele i święta
Wynagrodzenie zasadnicze
Wynagrodzenie zasadnicze jest wynikiem przyjętego w danym zakładzie systemu wynagradzania. Możemy wyróżnić następujące systemy wynagradzania:
System czasowy – to wynagradzanie za efektywny czas pracy w zależności od kategorii osobistego zaszeregowania pracownika. Wynagrodzenie zasadnicze w systemie czasowym określane może być w stawce miesięcznej lub godzinowej.
System akordowy – to wynagradzanie za efekty pracy. W systemie tym wynagrodzenie zależy od wydajności pracy pracownika indywidualnego bądź zespołu pracowników, uzyskanej w określonej jednostce czasu, oraz od stawek płac wynikających z kategorii zaszeregowania danej pracy.
System prowizyjny – uzależnia wysokość wynagrodzenia od wielkości osiągniętego obrotu.
Wynagrodzenia na obligatoryjne i fakultatywne
Kodeks pracy dzieli składniki wynagrodzenia na obligatoryjne i fakultatywne. Składniki wynagrodzenia za pracę, to elementy składowe świadczenia przysługującego pracownikowi za wykonaną pracę, które są zależne od rodzaju wykonywanej pracy, jej właściwości oraz warunków jej wykonywania.
Składniki obligatoryjne stanowią:
wynagrodzenie minimalne – jest stałym elementem wynagrodzenia i wynosi obecnie 1.680 zł brutto,
wynagrodzenie zasadnicze – jest stałym elementem wynagrodzenia i jego zasadniczą częścią, stanowi główny ekwiwalent wykonywanej pracy (art. 78 KP). W wielu przypadkach stanowi podstawę obliczenia innych składników wynagrodzenia,
dodatki
Składniki fakultatywne to:
premia – często występujący w praktyce składnik wynagrodzenia. Jeżeli pracodawca ustalił obiektywne kryteria nabycia prawa do tego świadczenia, to bez względu na nazwę (premia czy nagroda) ich spełnienie skutkuje nabyciem przez pracownika prawa do premii,
dodatki (dodatek z tytułu stażu pracy, funkcyjny, za szczególne umiejętności, za znajomość języków obcych, zmianowy),
prowizja – przydzielana najczęściej miesięcznie lub kwartalnie w formie procentowego udziału w przychodach pracodawcy.
